Jedan od osnovnih, najčešće korišćenih testova, odnosno pokazatelja ovarijalne rezerve je tzv. AMH hormon (Antimilerov hormon). AMH je u stvari glikoprotein i kod žena se proizvodi isključivo u granuloza ćelijama preantralnih i manjih antralnih folikula. Gen za Antimilerov hormon lociran je na 19. hromozomu.
Uloga ovog hormona kod žena manje je poznata i pretpostavlja se da on služi kao kontrolor preteranog folikularnog rasta, i da obavlja ulogu čuvara ovarijalne rezerve.
Vrednost tokom celog menstrualnog ciklusa su konstantne, i nije podložan varijacijama pod uticajem gonadotropina i drugih faktora. Trenutno su dostupna 2 ultrasenzitivna ELISA testa za detekciju na bazi monoklonalnih antitela koji pokazuju diskutabilnu interpretaciju i ovo je najveći nedostatak testa. Naime dešava se u praksi da pacijenti sa malim vrednostima AMH pokažu odličan odgovor i obrnuto da pacijentki sa visokim vrednostima pokažu slab odgovor. Ipak upotrebom testova najnovije generacije većina navedenih problema je prevaziđena, i AMH danas u svetu predstavlja zlatni standard u proceni ovarijalne rezerve, kao i u definisanju reproduktivnog potencijala, određivanju vremena menopauze i određivanju ovarijalnog odgovora i šanse za trunoću u postupcima vantelesne oplodnje.
Kreiranje savremenog protokola stimulacije u postupku IVF-a danas se bazira pre svega na vredostima AMH.
Direktna klinička upotreba AMH danas podrazumeva:
- Praćenje ovarijalnog starenja
- Test ovarijalne rezerve – marker prevremene ovarijalne insuficijencije.
- Prediktor odgovora, uspeha i potrebne doze lekova u postupcima ART.
- Prediktor dugoročne fertilnosti
- Skrining i dijagnoza PCOS
- Koliko žene mogu da odlažu reproduktivne planove
- Oštećenje ovarijalnog tkiva nakon hiruškog zahvata
- Prediktor nastupanja menopauze – jedini marker koji longitudinalno pada tokom godina
- Posebna uloga u onko fertilitetu (odluka koji pacijent ima šanse za prezervaciju fertiliteta)
Pored problema sa laboratorijskom interpretacijom rezultata, postoje i problem sa kliničkom inetrpretacijom i donošenjem koncenzusa o referntnim vrednostima.
Suština je u tome da što je manji nivo AMH, manja je i ovarijalna rezerva i obrnuto, ali ponekad su tanke granice između različitih kategorija tako da razlika u testu od svega 0,1, koja se kod svih ljudi vidi čak i da istog dana ponove test, može da svrsta pacijenta u drugu kategoriju.
Zbog praktične primene u svakodnevnom radu se rukovodimo sledećim kriterijumima.
| Interpretacija rezultata | Nivo AMH u krvi (ng/ml) |
|---|---|
| Visoke vrednosti (često PCOS) | >4,0 |
| Normalne vrednosti | >1,5-4,0 |
| Niske normalne vrednosti | >1,0-1,5 |
| Niske vrednosti | >0,5-1,0 |
| Ekstremno niske vrednosti | <0,5 |
