Jedan od najstresnijih perioda u postupku vantelesne oplodnje је period od dve nedelje nakon embriotransfera, dok čekamo rezultate Beta HCG-a. Iako ovaj neizvestan period često stvara anksiozno i promenljivo raspoloženje kod pacijentkinja, poznato je da, na žalost, i u slučajevima kada je taj rezultat pozitivan, ne možemo reći da je procedura uspela.
Čekanje ultrazvučne potvrde kliničke trudnoće
Nakon pozitivnog nalaza Beta HCG-a, sledi ne manje stresan vremenski interval kada očekujemo ultrazvučnu potvrdu kliničke trudnoće. Često je i pre ultrazvučne potvrde potrebno u 48-časovnim intervalima ponavljati betu kako bi proverili pravilnu dinamiku rasta, koja u velikom broju slučajeva već govori u prilog da možemo očekivati i pozitivnu kliničku trudnoću.
Kada se radi ultrazvučni pregled?
Ultrazvučni pregled radi potvrde kliničke trudnoće idealno se radi 30–35 dana nakon embriotransfera, pošto se u tom periodu može potvrditi ne samo da je trudnoća na svom mestu (u materici), već i vitalnost ploda, odnosno pozitivna srčana radnja ❤️.
U slučaju kada se ultrazvuk uradi ranije (što nije pogrešno), često ne možemo detektovati plod, odnosno srčanu radnju, ali možemo potvrditi trudnoću — detektovati gestacioni mešak u šupljini materice, što je znak da se trudnoća nalazi na svom mestu. U takvim situacijama savetuje se kontrolni ultrazvuk za 7–10 dana radi potvrde srčane radnje.
Šta prvo vidimo na ultrazvuku?
U kliničkom smislu, prvo što možemo detektovati je gestacioni mešak, zatim se pojavljuje i žumančana kesa unutar gestacionog meška. U narednom periodu jedan pol žumančane kese počinje da zadebljava što predstavlja plod a potom se pojavljuju i otkucaji srca.
Terapija nakon VTO
S obzirom da postupak vantelesne oplodnje nosi svoje specifičnosti, tretman veoma rane i rane trudnoće se razlikuje u odnosu na spontano ostvarenu trudnoću. Pacijentkinje u procesu vantelesne oplodnje često su na nekoj vrsti terapije kao deo predtretmana za postupak VTO, koja se dodatno koriguje nakon aspiracije i embriotransfera.
Tipično je da zbog stimulacije ovulacije i aspiracije postoji insuficijencija žutog tela na jajnicima, odnosno da jajnici ne proizvode dovoljno progesterona. Iz tog razloga već nakon aspiracije, a posebno nakon embriotransfera, uključuju se preparati progesterona kao deo obaveznog protokola u cilju podrške žutom telu.
Dodatna terapija
Pored progesteronske terapije i folne kiseline, pacijentkinje često dobijaju dodatnu terapiju koja može biti povezana sa nekim udruženim oboljenjima. Ona uključuje lekove kao što su estradiol, aspirin, nisko molekularni heparin, kortikosteroidi, intralipidna infuzija, intravenski imunoglobulini i drugo.
Uvek je potrebno napraviti balans između koristi i mogućih neželjenih efekata dodatne terapije. Zato se savetuje specifičan pristup kod takvih trudnica, kako bi se pravovremeno isključila terapija. Terapija se najčešće ne menja dok ne potvrdimo srčanu radnju, dok se veći deo terapije isključuje do 12. nedelje. Naravno, vreme isključivanja i doziranje terapije zavise od pacijentkinje do pacijentkinje, pa se određena terapija koristi i tokom čitave trudnoće.
Uloga drugih specijalista
Pored ginekologa, kao nekoga ko primarno vodi trudnoću u takvim slučajevima, mogu učestvovati i hematolog, imunolog, endokrinolog ili lekari drugih specijalnosti.
Rizici u trudnoći nakon VTO
Možemo reći da je, u odnosu na spontanu trudnoću, najveći rizik do 12. nedelje gestacije, koji sa vremenom opada. Neka istraživanja su pokazala da i kasnija trudnoća može nositi nešto veće rizike, iako se u najvećem broju slučajeva trudnoća ostvarena vantelesnom oplodnjom kasnije odvija normalno 🙂.
Istraživanja su pokazala da se kod pacijentkinja kod kojih je trudnoća ostvarena arteficijalnim tehnologijama, posebno ako je postupak ARTA bio iskomplikovan hiperstimulacionim sindromom, češće javlja prevremeni porođaj i hipertenzivna bolest u trudnoći.
Skrining prvog trimestra
U periodu oko 12. nedelje trudnoće (od 11 do 13+6) radi se detaljan ultrazvučni pregled trudnice, koji ima dva zadatka:
1️⃣ Detektovanje markera hromozomskih, odnosno genetskih anomalija ploda.
2️⃣ Procena anatomije, odnosno morfologije ploda.
Ultrazvučni pregled u kombinaciji sa double testom (Beta HCG i PAP-A iz krvi trudnice) naziva se skrining prvog trimestra. Neinvazivni prenatalni testovi (NIPT) mogu se raditi ukoliko se postavi indikacija skriningom prvog trimestra ili uz skrining, u konsultaciji sa ginekologom.
U nekim zemljama NIPT testove finansira fond za sve pacijentkinje, ali to ne isključuje veoma detaljan ultrazvučni pregled u tom periodu, kojeg možemo slobodno nazvati i ranim ekspertnim ultrazvukom. Savetuje se da se uvek prvo uradi detaljan ultrazvučni pregled, a nakon toga NIPT.
Treba znati da uredan NIPT ne znači odsustvo morfoloških anomalija ploda, iz razloga što mnoge anatomske anomalije nisu genetski uslovljene.
Kako merimo uspeh vantelesne oplodnje?
Kada procenjujemo uspeh vantelesne oplodnje, možemo se koristiti različitim kriterijumima. Prvi kriterijum bi bio stopa implantacije, tj. pozitivan nalaz Beta HCG.
Drugi kriterijum bio bi procenat ultrazvučno detektovanih, odnosno kliničkih trudnoća. Nažalost, deo trudnoća se završi kao biohemijske trudnoće, a deo spontanim pobačajem. Pa je još preciznije ako uspeh merimo trudnoćama koje su nastavile da se razvijaju (ongoing pregnancy), a najpreciznije i najobjektivnije je uspeh izražavati stopom živorođene dece 👶.
Različiti kriterijumi — različita očekivanja
Različiti kriterijumi za izražavanje uspeha mogu dovesti do zabune pacijenata u smislu očekivanja od pojedinačnog IVF postupka, ali i pri izboru klinike. Zato je važno biti informisan i razgovarati sa stručnjacima 🤗.
